Landschappen vol licht en lucht worden volgebouwd. Ruime, open huizen, volgestouwd. De tijd die zich uitstrekt, vullen we maar al te graag op. Alles bezitten, of liever niets. Wat moeten we met de leegte? Het essay Amor Vacui van Beatriz Van Houtte Alonso verscheen in De Gids 4/2024. Beatriz Van Houtte Alonso (1996) is opgeleid als architect en wer…

In deze aflevering van Sprekende Letteren hoor je het verhaal Nabestaan dat Wytske Versteeg schreef voor De Gids 4/2024 In dit nummer gaat het over afval. Onze tijd wordt evenzeer gekenmerkt door productie en consumptie als door het afval dat daarmee gepaard gaat, het onderscheid tussen wat we waarde toekennen en wat we als waardeloos wegdoen. Wyts…

Ze hebben iets algemeens met mijn gezicht gedaan. Onder die titel schreef Maarten van der Graaff poëzie in twaalf delen waarin hij zijn relatie tot het moderne archief onderzoekt. De Gids 3/2024 kwam tot stand in samenwerking met het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD). Schrijvers, dichters, essayisten en beeldend kunstenaars vragen…

KOM, Anton de. VIANEN, Bea. CAIRO, Edgar. Archiefonderzoek in het Literatuurmuseum naar de nalatenschap van enkele Surinaamse schrijvers is als schatzoeken: je opent dozen en leest documenten zonder te weten wat er naar boven komt. Er is veel, heel veel waar je nooit achter zult komen. Thalia Ostendorf schreef over haar bevindingen in het archief v…

Marie zet vlug haar voeten een flink stuk uit elkaar; mensen nemen de ruimte in die jij ze aanbiedt. Dus als je iets niet kwijt wil, dan moet je het niet weggeven. Beenruimte is geschreven, voorgelezen en opgenomen door Hanna Bervoets. Het verhaal verscheen in De Gids 2/2024. Deze editie stond in het teken van dichter, tekenaar en schilder Lucebert…

Nationale identiteit wordt geschapen door historische gebeurtenissen om te smeden tot mythes en symbolen. Hoe fictief en vergezocht ook, voor de Hongaarse minister-president Orbán is het een handig middel om macht te behouden. Voor De Gids 2/2024 schreef Emy Koopman een essay over haar ervaringen in Hongarije: Hongaarse eenzaamheid. Emy Koopman (19…

Schrijven over eten zwenkt tussen ernst en ironie. Gastronomische teksten hebben de neiging te ontsporen en zijn zowel onbenullig als groots, omdat eten nooit slechts eten is. Kyrke Otto onderzoekt in deze aflevering de grenzen van het gastronomische genre. Haar essay ‘Dit is geen kookboek’: over de onbegrensdheid van het gastronomische genre kun j…

Geen Nederlands magnum opus is de afgelopen honderd jaar minder gelezen dan Prometheus. Carry van Bruggen beschouwde álle politiek als identiteitspolitiek, omdat mensen geen collectief kunnen vormen zonder te discrimineren. Daniël Rovers schreef er een essay over: Onaangename waarheid , dat verscheen in De Gids 1/2024 . Van Daniël Rovers verscheen …

Een vrouw verhuist naar een andere stad, waar niemand iets met haar te maken lijkt te willen hebben. Maar wie ziek is, mag altijd een beroep doen op een dokter. In deze aflevering hoor je het verhaal Takotsubo! van Sarah Andrea Desplenter voor De Gids 2023/6. Sarah Andrea Desplenter is schrijver. Ze studeerde Romaanse filologie aan de Universiteit …

Net zo boos kijken als je baby om hem gerust te stellen. Of mensen die op het filmdoek plotseling verdwijnen. Shira Keller richt zich in Bespiegelingen op de wereld van goochelen en illusionisme. Ze leest haar esssay zelf voor vanuit haar woonkamer. In samenwerking met het archief van Eye Filmmuseum verkenden schrijvers en dichters voor De Gids 202…

Maria Barnas bekeek voor haar gedicht Over de grenzen van Europa de in 2019 teruggevonden antifascistische avant-gardefilm Europa (1931) van Stefan en Franciszka Themerson, gebaseerd op het activistische gedicht van Anatol Stern. Ze vroeg zich af of er beelden bestaan die het fascisme kunnen ­bevechten. In samenwerking met het archief van Eye Filmm…

in haar essay Intussen, op het treinstation beschouwt Basje Boer The Great Train Robbery (1903). In deze oerwestern vindt ze de bakermat van veel bouwstenen van de fundamentele filmtaal, zoals achtervolging, tegenshot, close-up en tijdsprong. In samenwerking met het archief van Eye Filmmuseum verkenden schrijvers en dichters voor De Gids 2022/6 de …

Voor De Gids 2023/5: Meertaligheid hebben we dichters en auteurs gevraagd talen niet te benaderen als afzonderlijk, afgebakend, monolithisch en nationalistisch, maar eerder als verstrengeld, instabiel, relatief en migrerend. Alma Apt maakte voor dit nummer het geluidsgedicht 'De Europeanen', over een verstrengeld, instabiel en migrerend Europa. De …

Voor ons themanummer over kunstenaar Constant Nieuwenhuys schreef Bram Ieven een poëtisch essay, waarin hij beschouwingen verweeft over het werk van Constant en zijn tijdgenoten, met citaten van o.m. Mark Zuckerberg. Onderweg doemt de vraag op: Hoe kan het dat de publieke ruimte ons tegenwoordig verstrikt, terwijl het zo recent nog als de plek werd…

Maria Barnas schreef de gedichtenreeks 'De paling en de dood' voor De Gids 2021/5, het themanummer over het uisterven van planten en dieren. Hiervoor ging ze mee op jacht met een palingvisser. Maria Barnas (1973) is dichter, schrijver en beeldend kunstenaar. Ze publiceerde onder meer de roman Altijd Augustus (2017) en dichtbundel Nachtboot (2018). …

Voor De Gids 2021/5 schreven auteurs bijdragen aan een Encyclopædia Exstinctionis, een encyclopedie van het uitsterven. Adriaan van Dis schreef over de giraffe, in zijn lemma 'Het hoofd in de wolken'. Adriaan van Dis (1946) is een schrijvend dier. In het voorjaar verscheen zijn klimaatroman 'KIiFi'. Dit najaar presenteert hij de korte verhalenbunde…

De gedichtencyclus 'De vlinderonderzoeker', geschreven door Lies Van Gasse, gaat inderdaad over een vlinderonderzoeker, maar een die zich langzamerhand lijkt te versmelten met zijn studieobject. De poëzie van de pootjes en de vleugels. Lies Van Gasse (1983) is dichter, beeldend kunstenaar en leraar. Met haar bundel Brak de waterdrager won ze de pri…

Vorig jaar lanceerde De Gids de literaire podcast Sprekende Letteren, waarin auteurs hun bijdrage uit het tijdschrift voordragen. Maar hoe klinkt literatuur als die speciaal voor het oor is gemaakt? Bij elk nummer nodigt De Gids schrijvers en makers uit om een literair audiowerk te maken dat aansluit bij het thema van het nummer. Mia You maakte het…

ESSAY - In dit essay schrijft Dirk van Weelden over de ONSBank, een organisatie die jongeren met schuldproblemen helpt, onder andere in samenwerking met kunstenaars. Wat kunnen schrijvers en kunstenaars praktisch betekenen voor de kwetsbaren onder ons? Dirk van Weelden (1957) is schrijver en redacteur van De Gids. Hij schreef romans, novellen en bu…

PODCAST - Voor De Gids 2021/4, een themanummer over de kunstenaar Joseph Beuys, maakte dichter Alma Apt het audiowerk 'Dat ze een pauk als tafel gebruikte'. In het werk wordt het idee van het ritueel aan de tand gevoeld. Kunnen wij de moedwillige herhaling van dezelfde handeling tegenwoordig nog als bevrijdend zien? Lees meer over 'Dat ze een pauk …

ESSAY - Arjen Mulder draagt voor: 'Het getij en de wieren'. Een essay uit De Gids 2021/3, dat het thema de ziel onderzocht. Arjen Mulder gaat ernaar op zoek in de getijdestrook, het levende landschap van de zee en hoe dit als een denkende entiteit kan worden gezien. Arjen Mulder (1955) is bioloog van opleiding en essayist van roeping. Zijn meest re…

ESSAY - Dirk Vis draagt voor: ‘De witte zomereik’. In zijn essay, schrijft Dirk over zijn bezoek aan het laatst overgebleven Europese oerbos. Temidden van het beschermde reservaat, ontmoet Dirk Vis alle soorten die hier huishouden, als bezoeker vanuit een andere planeet. Dirk Vis (1981) is schrijver, kunstenaar, kunsttheoriedocent en Gids-redacteur…

VERHAAL - Marja Pruis draagt voor: ‘De twaalfde stap’. In haar verhaal gaat een vrouw er een paar dagen alleen op uit, in de hoop dat ze door te gaan wandelen en om zich heen te kijken, eindelijk eens uit haar hoofd komt. Marja Pruis (1959) is schrijver, essayist en redacteur van De Groene Amsterdammer. Lees ‘De twaalfde stap’ in De Gids 2021/2. Wo…

ESSAY - Maureen Ghazal draagt voor: ‘Menggebied’, waarin ze, al wandelend door de Nederlandse polder waarin ze is opgegroeid, onderzoekt welk landschap haar thuis is. Maureen Ghazal (1995) is dichter, schrijver en kunstenaar. In 2020 nam ze deel aan het Slow Writing Lab van het Nederlands Letterenfonds, waar ze onderzoek deed naar haar geboortegron…

VERHAAL - Sanneke van Hassel draagt voor: ‘Speeltijd’. Een verhaal dat ze schreef voor De Gids 2021/1, een themanummer over de stad Rotterdam. Sanneke van Hassel schreef tot nu toe zes verhalenbundels en twee romans. Voor haar werk ontving ze onder meer de BNG Nieuwe Literatuurprijs en de Anna Blamanprijs. Lees ‘Speeltijd’ in De Gids 2021/2. Word a…

PRESENTATIE - Op 8 april werd in Het Industriegebouw De Gids 2021/2 gepresenteerd, een themanummer gewijd aan de stad Rotterdam. Verschillende schrijvers en dichters droegen hun bijdragen voor, waarvan je in deze aflevering hoort: het gedicht 'Inmiddels' van spokenwordartiest Elten Kiene en het essay 'Ben jij een echte Rotterdammer?' van dichter en…

PODCAST - De Gids 2021/2 is een themanummer over Rotterdam. Voor dichter en schrijver Ishmail Kamara, die in 2012 naar Nederland vluchtte, is Rotterdam de stad waar hij als vreemde aankwam, maar waar hij inmiddels zijn muze van heeft gemaakt. Schrijver Wytske Versteeg interviewt Kamara terwijl ze samen door de stad lopen. Lees meer over ‘Waar muren…

VERHAAL - Jente Posthuma draagt voor: ‘En daarom haten ze zichzelf’. Een vakantieverhaal met een hoofdpersonage dat het niet zo heeft op andere mensen, maar nog minder op zichzelf. Jente Posthuma (1974) schreef de romans Mensen zonder uitstraling (2016) en Waar ik liever niet aan denk (2020). Lees ‘En daarom haten ze zichzelf’. Word abonnee van De …

POËZIE - Michael Tedja leest voor: ‘Ballade van de katoenslaaf’. Hij schreef dit gedicht voor De Gids 2021/1, een themanummer over meerstemmigheid in de mode. Michael Tedja is dichter, schrijver en beeldend kunstenaar en ontving in 2020 de Jana Beranováprijs voor zijn gehele literaire oeuvre. Lees ‘Ballade van de katoenslaaf’ in De Gids 2021/1. Wor…

ESSAY - Francio Guadeloupe draagt voor: ‘Het geheim van black fashion: gisteren en vandaag’, zijn essay voor De Gids 2021/1 over meerstemmigheid in de mode. Rastafari droegen met hun kleding en haardracht een sentiment van anti-onderdrukking uit, maar welke betekenis ligt tegenwoordig verscholen in black fashion? Lees ‘Het geheim van black fashion:…

PODCAST - Voor De Gids 2021/1, een themanummer over meerstemmigheid in de mode, maakte filmmaker en schrijver Kimiko Goodings (1990) de podcast 'De Japanse school'. In dit autobiografische verhaal werpt ze een nieuw licht op het inmiddels veelbesproken onderwerp culturele toe-eigening. Lees meer over 'De Japanse school'. Word abonnee van De Gids.…

VERHAAL - Safae el Shayeb draagt voor: 'De erfenis'. Een wonderlijk verhaal dat zich afspeelt tussen een theehuis in Amsterdam en een snikheet Marokko. Safae el Shayeb (1994) studeert filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Lees ‘De erfenis’. Word abonnee van De Gids.על ידי De Gids, Safae el Shayeb

POËZIE - Piet Gerbrandy draagt voor: ‘Een woning voor de ziel’, een indrukwekkende gedichtencylus (of 'leerdicht in aanbouw') uit De Gids 2020/6. Piet Gerbrandy (1958) is dichter, classicus, poëziecriticus, redacteur van De Gids en doceert Latijn aan de Universiteit van Amsterdam. Lees ‘Een woning voor de ziel’. Word abonnee van De Gids.…

VERHAAL - Klaske Oenema draagt voor: 'Notitie in kleine letters'. Het is een gevoelvol verhaal, vol prachtige zinnen en observaties, over een intense relatie die ten einde loopt. Klaske Oenema (1975) is neerlandicus, beeldend kunstenaar en performer. De muziek die haar verhaal omlijst, is ook van haar hand. Lees ‘Notitie in kleine letters’. Word ab…

ESSAY - Hans Maarten van den Brink draagt voor: ‘Zwart’, een essay over het zwart – het donker, de afwezigheid van licht – voor het themanummer over de langste nacht. Hij liet zich inspireren door de zwart-witfotografie van kunstenaar Awoiska van der Molen. Lees ‘Zwart’. Word abonnee van De Gids.על ידי De Gids, Hans Maarten van den Brink

KRONIEK & KRITIEK - Persis Bekkering draagt voor: 'Atomen', haar twaalfde en laatste bijdrage aan onze vaste rubriek Kroniek & Kritiek, achter in De Gids. Deze keer schrijft ze over het gevaar van tevredenheid, het belang van gemeenschappen en het oefenen van collectiviteit in zweterige nachtclubs. Lees ‘Atomen’. Word abonnee van De Gids.…

ESSAY - Lotte Lentes draagt voor: 'Hoe mijn vader nooit Olympisch zwemkampioen werd', een persoonlijk essay over haar Duitse vader, een bakkerszoon die zo goed kon zwemmen dat hij op weg was naar de Olympische Spelen, maar die nooit bereikte omdat hij van zijn vader in de bakkerij moest blijven. Hoe werkt deze onvervulde droom door in het leven van…

PODCAST - Voor De Gids 2020/6, een themanummer over de langste nacht, maakte interdisciplinaire kunstenaar Neske Beks het audiowerk 'La noche más larga 1.0'. Door associatief te schakelen tussen tijd, taal, land, herinneringen van vrienden en haar eigen geheugen komt ze steeds dichter bij die ene onvergetelijke langste nacht. Lees meer over ‘La noc…

POËZIE - Pelumi Adejumo leest voor: ‘What's up?’, een gedicht voor het themanummer over self design (De Gids 2020/5). Daarna hoor je Adejumo's voordracht bij de tentoonstelling 'The Self Design Academy' in MU Hybrid Art House. Pelumi Adejumo (1998) schrijft, fotografeert en zingt. Ze studeert Creative Writing aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten. L…

VERHAAL - Selin Kuşçu draagt voor: ‘De presentatie loopt uit’, een verhaal dat ze schreef voor het themanummer over self design. Selin Kuşçu (1991) studeerde Beeld & Taal aan de Gerrit Rietveld Academie en Fiction Writing aan Pratt Institute (New York). Als je vaker naar Sprekende Letteren luistert zal je haar stem herkennen: ze is de host van de p…

VERHAAL - Wytske Versteeg draagt voor: 'Verbindingen', een verhaal dat ze schreef voor ons Hölderlindossier en waarvoor ze zich liet inspireren op het leven van Friedrich Hölderlin. Wytske Versteeg (1983) schrijft romans en non-fictie. Haar werk werd onder meer bekroond met de BNG Bank Literatuurprijs en Frans Kellendonk-prijs. Lees ‘Verbindingen’.…

POËZIE - Kyrke Otto en Nisrine Mbarki dragen voor: de gedichten die ze schreven voor het Hölderlindossier (De Gids 2020/5). Kyrke Otto studeerde filosofie en klassieke talen aan de UvA en volgt momenteel een onderzoeksmaster in geschiedenis van de filosofie aan de Radboud Universiteit. Nisrine Mbarki is schrijver, dichter, literair vertaler (uit he…

VERHAAL - Iduna Paalman draagt voor: ‘Rugliggen’, een verhaal dat ze eerder dit jaar schreef voor het jongerennummer van De Gids. Iduna Paalman (1991) is schrijver en dichter. Ze debuteerde in 2019 met de dichtbundel De grom uit de hond halen, die genomineerd werd voor de Ida Gerhardt Poëzieprijs en de C. Buddingh’-prijs. Lees ‘Rugliggen’. Word abo…

VERHAAL - Raoul de Jong draagt voor: 'Maandag: de zoon', een fragment uit zijn nieuwe boek Jaguarman, herwerkt tot een kort verhaal voor De Gids 2020/5 over 'self design'. Raoul de Jong is schrijver, danser en columnist. Hij publiceerde zes boeken. Jaguarman, zijn zevende boek, verschijnt op 12 november 2020. Lees ‘Maandag: de zoon'. Word abonnee v…

VERHAAL - Nicole Kaandorp draagt voor: 'Witte schoenen', uit De Gids 2020/5. Een onbehaaglijk verhaal waarin twee vreemden elkaar ontmoeten op de dansvloer van een festival. Nicole Kaandorp (1997) schrijft verhalen, stond op de shortlist van de Joost Zwagerman Essayprijs 2018, won de Lowlands Schrijfwedstrijd 2019 en is de helft van muziekduo Kopje…

ESSAY - Dirk van Weelden draagt voor: 'Ik verdom het'. In dit essay voor De Gids 2020/5 over self design zaait hij aan de hand van Deborah Eisenberg twijfel over de constructie van het zelf. Dirk van Weelden is schrijver en redacteur van De Gids. Hij schreef verschillende romans, novellen en bundels met essays en verhalen en werkt momenteel aan een…

VERHAAL - Nadia de Vries draagt voor: ‘Leeftijd, geslacht, woonplaats’. Dit verhaal schreef ze voor het themanummer over 'self design'. Nadia de Vries publiceerde eerder de memoires Kleinzeer (2019) en de Engelstalige dichtbundel Dark Hour (2018) en promoveerde dit jaar aan de Universiteit van Amsterdam met een proefschrift over de online afbeeldin…

PODCAST - Voor De Gids 2020/5, een themanummer over self-design, maakte Marte Boneschansker het audiowerk Stervelingen. Ze ging in gesprek met mensen die zichzelf na een bijna-doodervaring opnieuw uitvinden en bestudeert of een bijna-einde het ideale begin kan zijn. Lees meer over ‘Stervelingen’. Word abonnee van De Gids.…

PROZAGEDICHT - Tania Verhelst draagt voor: haar prozagedicht 'Het huis' uit De Gids 2020/4. Tania Verhelst tekent, schrijft en is stadsdichter van Brugge. Haar poëziedebuut Twee helften is nét verschenen. Lees ‘Het huis’. Word abonnee van De Gids.על ידי De Gids, Tania Verhelst

ESSAY - Anneke Brassinga draagt voor: ‘Ontbrekend of aanbrekend?’. Dit essay schreef Brassinga voor het zesdezintuigdossier, waarvoor ze speculeerde over de mogelijkheid van een ethisch-proportioneel zijnszintuig. Anneke Brassinga is dichter, essayist en literair vertaler. Voor haar poëzieoeuvre ontving ze in 2015 de P.C. Hooft-prijs. Lees ‘Ontbrek…